Waarde burgemeester, 

Beste schepenen,

Lieve vrienden,

Dankbaarheid is een mooi gevoel en het neemt helemaal bezit van mij.

Ik wil beginnen met mevr. Marilou Vanmuysen te danken voor haar zo mooie pleidooi ten faveure van mijn ereburgerschap, in de afgelopen gemeenteraad.

Stelt u zich in mijn plaats. Een auto-ongeval dat je van je familie berooft jaagt je midden in je puberteit weg uit de stad waar je de eerste vijftien jaren van je leven hebt doorgebracht. De stad waar je geworteld bent, waar je je eerste pianolessen hebt gekregen, waar je mama les gaf aan de middelbare school. Een stad die tot je verbeelding spreekt met bloesems en een verleden met illustere rijkdom, tot diep in de middeleeuwen.

En dan, precies een halve eeuw later, lang nadat je verbannen bent uit dat prachtige Borgloon, krijg je een emailtje en telefoontje van mevr. Chloë Boesmans om te zeggen dat je ereburger bent geworden van Borgloon.

Dat is thuiskomen, de mooiste thuiskomst die ik me kon dromen. Het is waar, er is veel gebeurd, ik heb veel radio gemaakt (10.000 programma's), veel boeken geschreven, ik heb veel gedaan, dat zal zeker zo zijn, maar de roep van Borgloon heeft die magie van een thuiskomst in overdrachtelijke zin.

De magie van een thuiskomst. Wat betekent dit voor mij? Het is meer dan het betreden van oude straten, meer dan het zien van bekende gezichten. Het is een diep gevoel van verbondenheid met een plek die mij gevormd heeft. Hier, in Borgloon, ligt mijn verleden geworteld, verstrengeld met mijn identiteit en de man die ik ben geworden.

De bloesems in de lente zijn de herinneringen die in mij zijn blijven bloeien, jaar na jaar na jaar. Vijftig jaar lang. Deze stad, met zijn rijke geschiedenis en zijn hartelijke mensen, heeft altijd in mijn hart gezeten, ongeacht waar ik me bevond.

Het feit dat ik nu mag terugkeren, en niet zomaar terugkeren, maar als ereburger, vervult mij met een diepe eer en nederigheid. Het is een erkenning van een levenslange reis, een erkenning van mijn werk, en bovenal, een erkenning van mijn verbondenheid met Borgloon.

Ja, ik ben dankbaar voor deze eer, voor deze thuiskomst, en voor de kans om mijn verhaal te delen met jullie allen. Borgloon is en zal altijd een deel van mij zijn, ik draag deze stad met de grootste liefde in mijn hart.

Daarom houdt het aanvaarden van dit ereburgerschap voor mij ook een mooie opdracht in: de schoonheid van deze Haspengouwse parel laten schitteren waar ik ook kom, waar ik maar in de gelegenheid ben om te herinneren aan de luister van Borgloon.

Want ja, na een halve eeuw weggeweest te zijn uit Borgloon, lonkt dit zeventiende eeuws stadhuis bij mij als een kleinood in het glooiende landschap. De herinneringen aan mijn jeugd hier, temidden van de kerselaars en de meidoorn, zijn als het Combray dat mijn favoriete auteur Marcel Proust op latere leeftijd weer vond, diep verankerd in mijn ziel. Ook voor mij is deze terugkeer naar de versterkte burcht Borgloon een 'A la recherche du temps perdu', zoals ik uitlegde in mijn in Nederland bekroonde boek 'Kersen eten om middernacht'.

Van de Burchtgracht tot de Koning Albertlaan waar ik woonde, elk gebouw fluistert verhalen van mijn kindertijd. Het waren met geluk gevulde uren van onschuld en ontdekking. De geur van de bloesems, de elfde eeuwse stenen van de oude Odulphus-kerk, de frisse bries tijdens mijn fietstochten naar het klooster van Colen, dat onweerstaanbare gevoel van geborgenheid - alles is er nog, in haarscherpe beelden. Dit stadje, met zijn rijke geschiedenis en stille charme, is me blijven bekoren — bekoort mij nog steeds, een halve eeuw later. Het is een verloren paradijs dat voor altijd in mijn hart is verankerd.

Zoals de Amerikaanse filosofe Susan Sontag dan zegt: we moeten leren meer te zien, meer te horen en meer te voelen, in plaats van altijd maar te analyseren en te interpreteren. Dankzij jullie zal ik Borgloon NOG meer zien, horen en voelen. Jullie schenken mij een transformatieve kracht die me in staat zal stellen om deze wondermooie stad nog dieper te ervaren en te begrijpen. .

Onlangs ontmoette ik in Antwerpen toevallig een dichteres, Roos Vandewalle, die de broer van mijn Braziliaanse pianolerares uit Borgloon, mevrouw Monteiro da Silva, Carlos, persoonlijk had gekend. Zij vertelde mij over zijn kleurrijke diplomatieke verleden, als consul, waarin hij als een Braziliaanse kosmopolitische fakkeldrager cultuur en diplomatie verenigde. Haar woorden brachten de figuur van mijn Loonse pianolerares, mevrouw Monteiro, met deze verrijkte informatie weer tot leven. De kracht van die evocatie was zo groot, dat ik enkele dagen later met mijn vriend Mark het huis van mevrouw Monteiro, hier in de Stationsstraat om de hoek, persoonlijk ging zoeken en gelukkig ook onmiddellijk terugvond. Blijkbaar was het imposante pand nu een restaurant geworden. Borgloon transformeert, zoals ikzelf, maar Bach en mijn pianolerares zullen altijd blijven. De oude living van mevr. Monteiro, met de grote zwart-wit portretfoto's van haar Braziliaanse familie en de enorme vleugelpiano die mij als vijfjarige jongen lichtjes intimideerde, die was verdwenen. Maar midden in het restaurant hoorde ik nog haar stem, haar adviezen, en ik voelde opnieuw de magie van een Bach-prelude die onder mijn jonge vingertjes geboren werd. Ik verzeker u, ik kon me geen lekkerder maaltijd voorstellen dan op die heilige grond waar ik ooit mijn eerste noten van Johann Sebastian Bach heb gespeeld. Het was een feest voor de ziel, een terugkeer naar een tijd en een plaats die mijn muzikale jeugd definieerde.

U voelt het. Zulke toevallige ontmoetingen en de verhalen die ze meebrachten, weven een web van herinneringen en verbindingen die mijn geest blijven betoveren. De geest van mevrouw Monteiro leeft voort, niet alleen in de muziek die ze mij leerde, maar ook in de inspirerende verhalen van degenen die haar hebben gekend.

Zeker weten: Borgloon is voor ons allen een bloedmooi, historisch juweel dat de tijd kranig doorstaat met zijn middeleeuwse charme.

Ik denk in dit verband aan de mooie, onlangs gerestaureerde Sint-Odulfuskerk (die ik trouwens mee mocht inaugureren). De prachtige kerk is een historisch juweel, een indrukwekkend monument dat bijna 900 jaar oud is.

Ik denk aan de Burchtheuvel, een uitzonderlijk mooie historische plek om dat verleden te voelen haast.

Ik wil het Graafschap Loon trouwens feliciteren met de recente opening van het nieuwe belevingscentrum. Blij te vernemen dat er een historische wandeling aan werd gekoppeld. Een mooie wandeling door de tijd, vertelde iemand me. Borgloon heeft haar fans nodig. Haar fans, en ook haar deskundigen.

Over deskundigen gesproken. Kunsthistoricus Jeroen Reyniers, een fijne jongeman gespecialiseerd in middeleeuwse kunst en reliekschrijnen, die schitterend onderzoek verricht naar de ontstaansgeschiedenis, het gebruik en de functie van o.a. houten beschilderde reliekschrijnen die de Beeldenstorm van 1566 hebben overleefd, die Jeroen Reyniers mag ik een goede vriend van mij noemen. Soms spreken we af in het buffet van het centraal station van Antwerpen en dan is mijn eerste vraag altijd: ben je nog in Borgloon geweest? Als ik het goed heb, is hij vanavond hier aanwezig, en dat ervaar ik als een hele eer. Ik kan u verzekeren dat ik mijn vriendschap met hem dankzij dit ereburgerschap nog verder verstevigen zal. Jeroen is echt één van de mensen die Borgloon nodig heeft. U zal zich deze woorden nog herinneren, denk ik en hoop ik.

Ja, en Jeroen wéét dat: Borgloon is een historisch juweel. Ik denk natuurlijk ook aan een van de winnaars van de Monumentenstrijd 2007, de Stoomstroopfabriek, waar je kunt leren over de productie van stroop sedert lang vervlogen tijden. Weet, dat ik met biolologische ouders in de Koning Albertlaan woonde, vlak bij de Stoomstroopfabriek. De stroop was een geur in mijn neusgaten, ze was een smaak op mijn boterham, een bron van trots wanneer ik daar voorbij fietste. Gerard Goossens, een technicus van de VRT, vroeg me, toen hij vernam dat ik ereburger van Borgloon werd: 'En Bart, ga je nu de rest van je leven stroop op je boterham smeren?' Ik heb op die vraag nog niet geantwoord, maar het zou best wel eens JA kunnen zijn.

Een historisch juweel is Borgloon. Er is ook het schilderachtige Kasteel van Rullingen, vaak terecht als een opname-locatie door onze VRT gebruikt. Er is de kapel van Helshoven, waar ik als jongeman graag kwam mediteren en genieten van de omgeving. En natuurlijk is er dit wondermooie stadhuis van Borgloon. Een imposant gebouw dat het prachtigste paradigma is van laat-middeleeuwse architectuur dat ik überhaupt ken. Weet u dat ik hier elk jaar foto's kom maken van dit gebouw? Ik ben er echt verliefd op, als je zo mag spreken over bouwwerken. En Peter Handke, de Nobelprijswinnaar, heeft mij dat persoonlijk nog gezegd: 'Bleiben Sie in die Gebäude ihrer Vergangenheit verliebt!'

Burgemeester Jo Feytons en schepenen en andere bewindslieden, u hebt met brio de taak gerealiseerd om dit erfgoed met zorg en toewijding te beschermen. U weet hoe essentieel het is om de balans te bewaren tussen modernisering, enerzijds, en het behoud van de authentieke sfeer die deze stad zo uniek maakt, anderzijds. Duurzame ontwikkeling en toerisme gaan gelukkig hand in hand, in Borgloon, met restauratie en behoud van historische monumenten. Door respectvol om te gaan die prachtige geschiedenis van Borgloon en door zorgvuldig te investeren in het onderhoud van de oude gebouwen en straten, kunnen we ervoor zorgen dat Borgloon zijn karakter behoudt, ook na de fusie met Tongeren, en toekomstige generaties blijft betoveren met zijn tijdloze schoonheid. En ik zeg inderdaad 'we'. Want het 'behouden van het karakter van Borgloon' is ook een opdracht voor woordmensen, zoals ik.

Onze verhalen, gedichten en geschriften hebben de kracht om de essentie van Borgloon vast te leggen en door te geven. Wij, de woordkunstenaars, kunnen de geschiedenis tot leven brengen, de emoties en herinneringen van de stenen en straten overbrengen op het papier. Het is ook aan ons om de magie van deze stad te bewaren, om de legendes en anekdotes die in de oude muren verborgen liggen door te geven aan de volgende generaties.

Samen, als gemeenschap, moeten we waken over Borgloon. Met liefde en zorg, en door het verhaal van de stad telkens opnieuw te vertellen, kunnen we ervoor zorgen dat Borgloon blijft bestaan als een levend erfgoed, een plaats waar geschiedenis en moderniteit hand in hand gaan. Dit is onze gezamenlijke verantwoordelijkheid, een erfenis die we met trots en toewijding voortzetten.

Ik wil beide andere ereburgers loven. Yves Petry, de gelauwerde literator, die me zelfs als personage – Jasper – in een van zijn boeken – 'Liefde bij wijze van spreken' – verwerkt heeft, en Karel Lismont, die me ooit een interview schonk toen ik nog leerling was aan de RMS-school waar mijn mama lesgaf. Karel Lismont heeft nog geen idéé hoe ik hem bewonderde en nog stééds bewonder. Het was een uur of acht in de avond, hij kwam naar beneden in het café van zijn ouders en daar zat hij dan, aan een tafeltje bij het raam, in pyama te antwoorden op mijn vragen over zijn Olympische medailles, terwijl ik van zenuwen zat te trillen als een espenblad. Wat een eer is het voor mij om nu bij hem te staan, op het erepodium dat jullie voor ons hebben klaargezet.

Lieve mensen van Borgloon, deze stad is nooit weggeweest uit mijn bestaan, maar nu kan ze weer in volle gloed stralen, stralen zelfs als nooit voorheen, en dat geeft me zonder meer een subliem gevoel. Ik houd van u.

Dank aan mijn pleegvader en -moeder, die me opgevangen hebben, bijgestaan met prachtige educatieve ondersteuning. Ik ben hen vanmiddag nog gaan bedanken op het kerkhof in Zoutleeuw.

Dank ook aan mijn biologische ouders, die ook vanavond weer, zoals elke andere dag van mijn leven, op de eerste rij zitten in mijn hart. Ook hén ben ik vanmiddag gaan bedanken op het kerkhof van Borgloon.

Een heel apart woord van dank reserveer ik nog voor Ria Bollen, onze wereldberoemde zangeres Ria Bollen, die door Sint-Truiden (naar ik begrepen heb) een ereburgerschap werd aangeboden, dat zij helaas door omstandigheden niet kon aanvaarden. Toch hoop ik dat haar het geluk van zo'n ereburgerschap ooit wel weer te beurt mag vallen. Wat Ria in mijn leven betekent, valt met geen woorden te beschrijven. Bij Klara weet men hoe geweldig zij voor mij gezorgd heeft toen ik enkele jaren geleden door ziekte werd belaagd. Ria, daarvoor kan ik je niet genoeg danken.

Ik wil ook de heer Bartholomé Wilfried Grommen danken voor hun warme ondersteuning van mijn ereburgerschap, dat blijkbaar meer dan tien jaar in de maak was. Ik kan de naam van Wilfried niet uitspreken zonder met veel liefde terug te denken aan zijn moeder, die mijn huisdokter was hier in Borgloon. Wat een vrouw, wat een immens integere, boeiende, warme, geweldige dokter. Een voorrecht om haar te hebben gekend.

Mag ik ook, op een heel persoonlijk niveau, Josée en Mieke en Rita danken, mijn zus en pluszussen. Ze zijn allemaal zo'n geweldig knappe, erudiete, lieve zussen. Dank aan hen en aan mijn pleegbroer Bert. En zeker ook dank ik mijn mysterieuze beschermengel Darline – én haar moeder.

Maar bovenal dank ik mijn partner Mark. Het is echt hij die elk jaar in Borgloon wil zijn, om de pracht van het landschap op de gevoelige plaat vast te leggen. En natuurlijk neemt hij dan fier zijn vriend uit dat mooie Borgloon plichtsgetrouw mee. Dank daarvoor, Mark.

Ik dank u. Ik dank u allemaal, Lonenaars, hier vanavond aanwezig. Ik dank u van ganser harte en ja, er heerst niets dan dankbare blijheid in dit hart.

Bart Stouten